Bệnh thủy đậu là bệnh lành tính, dễ chữa trị nhưng nó cũng có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm não… nếu không được điều trị đúng cách. Chính vì thế, chăm sóc người bệnh đúng cách ngay tại nhà sẽ góp phần làm nhanh quá trình phục hồi bệnh. Vì vậy cần biết cách trị thủy đậu tại nhà để giúp nhanh khỏi và tối thiểu các biến chứng cho người bệnh.
BS. Hoa Tuấn Ngọc - Quản lý Y khoa vùng miền Đông Nam Bộ, Hệ thống tiêm chủng VNVC: “Bệnh thủy đậu là bệnh lây qua đường hô hấp hoặc qua tiếp xúc với dịch từ các vết mụn nước trên da, rất dễ nhiễm từ người này sang người khác và bùng phát thành dịch. Khi mắc bệnh, người bệnh cần được cách ly, chăm sóc kịp thời ngay tại nhà, tránh để các nốt mụn nước bị nhiễm khuẩn, đồng thời vệ sinh cá nhân và giữ môi trường sống sạch sẽ, thoáng khí là điều đặc biệt quan trọng.”
Thủy đậu và các biến chứng nếu không điều trị đúng
Thủy đậu là bệnh có tỷ lệ truyền nhiễm cao trong cộng đồng do virus Varicella Zoster (VZV) gây ra, thường gặp ở trẻ em nhiều hơn so với người lớn và có thể bùng phát thành dịch khi gặp điều kiện thuận lợi.
Bệnh thủy đậu có thể lây truyền rất nhanh chóng qua đường hô hấp, qua các bọng nước bị vỡ hoặc lây truyền dọc từ mẹ sang con khi mẹ mắc bệnh trong khi mang thai. Triệu chứng đặc trưng của bệnh thủy đậu là sự xuất hiện của các nốt sần gồ trên bề mặt da có màu đỏ, dạng hơi tròn và nhỏ, sau đó nổi mụn nước chứa dịch trên bề mặt da, sau 2 - 3 ngày các mụn nước khô đi, đóng thành vảy và sau 4 - 5 ngày vết đóng vảy sẽ bong ra và tự khỏi. Người mắc thuỷ đậu còn có thể sốt, đau đầu, đau nhức cơ, chán ăn, buồn nôn, mệt mỏi và ngứa rát ở các vùng da bị nhiễm trùng.
Bệnh thủy đậu có 4 giai đoạn chính, gồm:
- Giai đoạn ủ bệnh: Giai đoạn ủ bệnh được tính là thời gian từ khi tiếp xúc với virus đến khi bị bệnh, thường kéo dài từ 2 - 3 tuần, trung bình là 14 - 16 ngày. Giai đoạn này thường khó phát hiện do người bệnh chưa xuất hiện các biểu hiện bất thường đặc trưng của bệnh hoặc có biểu hiện nhưng nhẹ, không đáng kể và rất khó để phát hiện.
- Giai đoạn khởi phát: Giai đoạn khởi phát được tính là thời gian từ khi bệnh bắt đầu bộc phát đến khi xuất hiện các mụn nước, thường diễn biến trong khoảng từ 1 - 2 ngày. Giai đoạn này có các dấu hiệu như sốt nhẹ, đau đầu, đau cơ, chán ăn, mệt mỏi, nổi ban đỏ trên da, có thể có viêm họng, nổi hạch ở một số người.
- Giai đoạn toàn phát: Giai đoạn toàn phát được tính là thời gian từ khi xuất hiện các mụn nước đến khi các mụn nước khô lại, thường diễn ra trong khoảng 3 - 5 ngày. Giai đoạn này có các biểu hiện như sốt cao, đau đầu, đau cơ, chán ăn, buồn nôn, mệt mỏi, nổi mụn nước tròn, trong suốt, có đường kính từ 1 đến 3mm, phủ khắp cơ thể, thậm chí cả trong miệng, gây ngứa và khó chịu. Trong một số trường hợp nặng, các mụn nước có thể lớn hơn và có màu đục do bị nhiễm trùng.
- Giai đoạn hồi phục: Giai đoạn phục hồi được tính là thời gian từ khi các mụn nước khô lại đến khi bệnh hoàn toàn khỏi, thường là 4 - 5 ngày. Giai đoạn này có các biểu hiện như các mụn nước vỡ ra, khô dần, bong vảy, để lại những vết thâm sạm trên da. Giai đoạn này, người bệnh cần chú ý vệ sinh da, tránh cào gãi, gây trợt loét, nhiễm trùng vết thương, để lại sẹo lõm, sẹo rỗ gây mất thẩm mỹ.
Thuỷ đậu thường lành tính, không gây nguy hiểm đến tính mạng người bệnh, nhưng nếu không được phát hiện sớm và điều trị, kịp thời, đúng cách, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, như:
- Viêm phổi do thuỷ đậu nếu mắc phải biến chứng sẽ rất khó điều trị với tỷ lệ tử vong cao, nguy cơ di chứng suy hô hấp nặng sau biến chứng rất cao. Biểu hiện là ho, khó thở, đau tức ngực, sốt cao…
- Viêm não do thuỷ đậu khiến người bệnh xuất hiện các biểu hiện mệt mỏi, co giật, có thể dẫn đến hôn mê. Nguy hiểm hơn, nếu biến chứng trở nặng sẽ gây suy giảm thính lực, thậm chí điếc vĩnh viễn, nhiều trường hợp biến chứng còn gây động kinh và nếu gặp ở trẻ có thể dẫn đến chậm phát triển thể chất và trí não.
- Trẻ mắc thủy đậu bẩm sinh do lây nhiễm từ mẹ mắc thủy đậu trong thời kỳ mang thai sẽ dẫn đến biến chứng dị tật bẩm sinh, suy dinh dưỡng, dị tật não, mắt, da, xương, cơ,…
- Nhiễm trùng da do cào gãi các mụn nước, gây viêm da, loét da, mưng mủ, bội nhiễm thủy đậu với liên cầu khuẩn vàng, nhiễm trùng huyết… đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng người bệnh.
Do đó, cần phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh thuỷ đậu để có biện pháp chăm sóc và điều trị một cách chủ động và hiệu quả như cách ly người bệnh, vệ sinh nơi ở, tham khảo ý kiến của bác sĩ về các loại thuốc hạ sốt, chống ngứa, chống nhiễm trùng.
Có nên chữa thủy đậu tại nhà không?
NÊN! Mặc dù bệnh thủy đậu thường lành tính, không nguy hiểm đến tính mạng nhưng nếu bệnh nhân không được điều trị kịp thời và chăm sóc đúng cách, bệnh có thể để lại các vết sẹo “xấu xí” lâu dài, gây mất thẩm mỹ, nhiều trường hợp biến chứng nghiêm trọng gây tử vong. Chính vì thế, ngay khi phát hiện hoặc nghi ngờ những triệu chứng ban đầu của thủy đậu, cần đến ngay các cơ sở y tế uy tín gần nhất để được các bác sĩ thăm khám, vạch ra phác đồ điều trị và hướng dẫn chăm sóc bệnh thủy đậu tại nhà.
Các bác sĩ chuyên khoa sẽ dựa vào tình trạng cụ thể của người bệnh như mức độ nặng nhẹ của bệnh, tuổi tác, tiền sử bệnh lý, các nguy cơ biến chứng… để kịp thời có các biện pháp chăm sóc và điều trị bệnh tại nhà. Nếu người bệnh chỉ mắc bệnh thủy đậu nhẹ và không có biến chứng, cần cách ly người bệnh tại nhà, vệ sinh cơ thể và nơi ở sạch sẽ, uống thuốc hạ sốt, chống ngứa, chống nhiễm trùng…[1]
Trong trường hợp bệnh thuỷ đậu phát ban nặng, dày đặc, xuất hiện cả trong miệng, họng, niêm mạc mắt kèm các biểu hiện sốt cao, chóng mặt, lờ đờ… cần đưa người bệnh đến các cơ sở y tế hoặc bệnh viện để được điều trị kịp thời. Ngoài ra, cần phải tham khảo ý kiến của bác sĩ để biết thêm về các phương pháp điều trị khác phù hợp với từng trường hợp cụ thể.
Hướng dẫn cách trị thủy đậu tại nhà hiệu quả cao
Sau khi được bác sĩ chuyên khoa thăm khám, người bệnh có thể được chỉ định thực hiện các cách trị thủy đậu tại nhà sau đây:
1. Uống thuốc, thoa thuốc theo đúng toa và hướng dẫn của bác sĩ
Nên uống thuốc kháng virus, thuốc hạ sốt, thuốc giảm đau, giảm ngứa, thuốc chống nhiễm trùng,… theo chỉ định của bác sĩ để ức chế khả năng hoạt động và gây bệnh của virus, nhằm giảm các triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng của bệnh thủy đậu. Người bệnh cũng nên tham khảo ý kiến của các bác sĩ chuyên khoa về việc thoa thuốc dưỡng da, thuốc kháng viêm, thuốc chống nhiễm trùng lên các vùng da bị nhiễm để giảm ngứa, sưng, đau và hôc trợ làm khô các mụn nước nhanh chóng.
2. Áp dụng các phương pháp giảm ngứa tại nhà
Người bệnh có thể làm theo các cách sau để giảm ngứa do bệnh thủy đậu gây ra, tuy nhiên người bệnh cần tham khảo ý kiến của các bác sĩ trước khi thực hiện các phương pháp này:
- Thoa dưỡng da calamine: Đây là loại kem dưỡng da có chứa chất calamine, có tác dụng làm mát, giảm ngứa, kháng viêm, giảm đau, giảm kích ứng và làm khô các mụn nước. Người bệnh có thể thoa kem này lên các vùng da bị nhiễm 3 đến 4 lần một ngày, tránh thoa lên mặt, mắt và miệng. [2]
- Tắm với bột yến mạch hoặc baking soda: Bột yến mạch hoặc baking soda là hai loại bột có tác dụng làm dịu, giảm ngứa, kháng viêm và làm khô các mụn nước. Có thể tắm với bột yến mạch hoặc baking soda theo các bước sau:
- Bước 1: Dùng 1 muỗng cà phê bột yến mạch hoặc baking soda vào bồn tắm đầy nước ấm.
- Bước 2: Khuấy đều cho bột tan hết trong nước.
- Bước 3: Ngâm cơ thể trong bồn tắm từ 10 đến 15 phút, có thể mát xa nhẹ nhàng, tránh ngâm hoặc mát xa mặt, mắt và miệng.
- Bước 4: Lau khô cơ thể bằng khăn mềm, tránh cọ xát làm vỡ các mụn nước.
- Chườm lạnh: Chườm lạnh là cách đơn giản và hiệu quả để giảm ngứa, sưng và đau do bệnh thủy đậu, nên chườm lạnh cho người bệnh thủy đậu theo hướng dẫn sau:
- Bước 1: Chuẩn bị một túi nhựa hoặc một khăn mềm có chứa đá lạnh.
- Bước 2: Đổ đá viên hoặc nước đá vào túi nhựa, khóa kín túi lại.
- Bước 3: Chườm túi nhựa lên các vùng da đau ngứa trong 10 đến 15 phút, có thể lặp lại quá trình này 4-5 lần mỗi ngày.
- Sử dụng trà hoa cúc: Trà hoa cúc có tác dụng làm mát, giảm ngứa, kháng viêm và làm khô các mụn nước. Có thể sử dụng trà hoa cúc theo các cách sau:
- Cách 1: Pha một cốc trà hoa cúc bằng cách đổ nước sôi vào 2-3 hoa cúc khô, để ngâm trong 5 phút, rồi lọc bỏ bã. Uống trà hoa cúc 2 đến 3 lần một ngày để giải nhiệt và giảm ngứa.
- Cách 2: Ngâm một miếng bông hoặc một miếng gạc vào trà hoa cúc đã pha, vắt bớt nước, rồi thoa lên các vùng da có mụn nước. Làm cách này 2 đến 3 lần một ngày để làm dịu và giảm ngứa các mụn nước.
- Quên đi cơn ngứa bằng các hoạt động khác: Đây là cách trị bằng tâm lý để giảm ngứa do bệnh thủy đậu. Người bệnh có thể làm những hoạt động mình thích, như đọc sách, xem phim, nghe nhạc, chơi game, vẽ tranh… để tạo ra sự chú ý và thư giãn, giảm căng thẳng và quên đi cảm giác ngứa.
- Dùng thuốc kháng histamin: Thuốc có tác dụng ngăn chặn histamin, một chất gây ngứa, sưng và viêm do các nốt mụn nước gây nên. Tuy nhiên, cần có sự chỉ định của bác sĩ trước khi sử dụng thuốc. Vì nó có thể gây ra tác dụng phụ như buồn ngủ, khô miệng, chóng mặt… cho người bệnh thủy đậu.
3. Giảm đau, hạ sốt với thuốc
Có thể dùng thuốc hạ sốt như paracetamol, ibuprofen, acetaminophen để giảm đau, hạ sốt do bệnh thủy đậu gây ra. Nên dùng thuốc theo liều lượng và thời gian được bác sĩ chỉ định, tránh dùng quá liều hoặc quá lâu.
4. Cung cấp đầy đủ dinh dưỡng
Nên ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, nhất là vitamin A, C, E, sắt, kẽm, để tăng cường sức đề kháng và hỗ trợ quá trình phục hồi da. Có thể ăn nhiều rau xanh, trái cây, thịt, cá và các sản phẩm từ sữa.
5. Thực hiện kiêng khem khoa học
Người bệnh nên kiêng những thức ăn và thói quen sau để tránh làm bệnh thủy đậu nặng thêm hoặc gây ra biến chứng:
Kiêng ăn Nên ăn- Các thức ăn cay, nóng, chua, mặn, khó tiêu, gây kích ứng da và niêm mạc.
- Các thức ăn có chứa hạt, vỏ, gây khó nuốt và tổn thương niêm mạc miệng.
- Uống rượu, bia, nước ngọt, nước có ga, gây kích ứng và mất nước.
- Hút thuốc, tiếp xúc với khói thuốc, gây kích ứng hô hấp và làm giảm sức đề kháng.
- Ăn các thức ăn mát, nhẹ, dễ tiêu, như cháo, canh, rau luộc, trái cây tươi.
- Ăn các thức ăn mềm, nhuyễn, lỏng và cá tính hàn.
- Uống nhiều nước lọc, nước ép trái cây, nước dừa, nước chanh, nước mía, để giải nhiệt và bổ sung vitamin.
⇒ Bạn hãy xem chi tiết hơn qua bài viết: Bệnh thủy đậu nên kiêng gì?
6. Uống đủ nước
Nên uống đủ nước, ít nhất là 2 lít một ngày, để giúp cơ thể thanh lọc và giải độc, duy trì độ ẩm cho da, giúp giảm ngứa, tăng cường hydrat hóa, thúc đẩy sức đề kháng và hỗ trợ hệ miễn dịch của cơ thể người bệnh. Có thể uống nước lọc, nước ép trái cây, nước dừa, nước chanh, nước mía, các loại canh rau củ, súp, cháo,… để bổ sung vitamin và khoáng chất.
7. Ăn uống mát, thức ăn mềm khi có thủy đậu trong miệng
Nên ăn các thức ăn mát, nhẹ, dễ tiêu, dễ ăn, dễ nuốt như cháo, canh, rau luộc, trái cây tươi,… để giảm kích ứng và tổn thương niêm mạc miệng do bệnh thủy đậu gây ra.
8. Không được gãi vào các nốt thủy đậu
Nên tránh gãi vào các nốt thủy đậu, vì gãi sẽ làm vỡ các mụn nước, gây nhiễm trùng, để lại sẹo lõm, sẹo rỗ và làm kéo dài thời gian hồi phục. Đối với trẻ nhỏ, có thể cắt ngắn móng tay, đeo găng tay để ngăn chặn việc gãi dẫn đến trợt loét vùng da thương tổn, nhiễm trùng vết mụn nước.
9. Nghỉ ngơi đầy đủ
Nên nghỉ ngơi đầy đủ, ít nhất là 8 giờ một ngày, để giúp cơ thể phục hồi sức khỏe và tăng cường sức đề kháng. Người bệnh cần ngủ sớm, tránh thức khuya, nhằm giảm căng thẳng, và tăng cường khả năng chống lại virus của cơ thể.
10. Tránh các hoạt động mạnh
Khi mắc bệnh thủy đậu nên tránh các hoạt động mạnh như chạy, nhảy, đá bóng, nô đùa,… vì các hoạt động này sẽ làm tăng nhiệt độ cơ thể, gây ra mồ hôi, tăng ngứa và kích ứng da, dễ gây viêm nhiễm nặng, bội nhiễm,… Cần ưu tiên thực hiện các hoạt động nhẹ nhàng như đi bộ, đọc sách, thiền định, xem phim, nghe nhạc, chơi game, vẽ tranh… để giải trí và thư giãn, hạn chế stress, làm ảnh hưởng đến khả năng đẩy lùi bệnh tật.
Cách chăm sóc người bệnh thủy đậu tại nhà mà không bị lây nhiễm
Để chăm sóc người bệnh thủy đậu tại nhà một cách an toàn và hiệu quả, cần thực hiện các bước sau:
- Tiêm ngừa đầy đủ: Đây là biện pháp phòng ngừa quan trọng nhất để tránh lây nhiễm thủy đậu. Bất kỳ độ tuổi nào cũng nên tiêm ngừa cho mình và những người xung quanh đầy đủ 2 mũi vắc xin thủy đậu để đề phòng nguy cơ lây nhiễm nếu chẳng may khi tiếp xúc với người bệnh. Theo chuyên gia khuyến cáo, nếu đã tiếp xúc với virus thủy đậu, vẫn có thể tiêm ngừa trong vòng 3 - 5 ngày để giảm nguy cơ nhiễm trùng.
- Vệ sinh cơ thể sạch sẽ và thường xuyên: Nên tắm rửa cho người bệnh hàng ngày bằng nước ấm và xà phòng nhẹ được chiết xuất từ các thành phần thiên nhiên (nếu cần). Cũng nên cắt ngắn móng tay của người bệnh để tránh gây thương tổn cho da khi gãi ngứa. Luôn giữ cho da của người bệnh luôn khô ráo, thoáng mát và tránh mặc quần áo chật.
- Vệ sinh các vật dụng của người bệnh thường xuyên: Cần thay thế thường xuyên chăn, ga, quần áo và khăn của người bệnh, sau khi sử dụng cần giặt bằng nước nóng và xà phòng. Cần lau chùi các bề mặt tiếp xúc như bàn, ghế, đồ chơi, điện thoại,…. bằng dung dịch cồn hoặc nước javen.
- Vệ sinh môi trường sống, giữ cho thoáng mát: Giữ cho không khí trong phòng người bệnh luôn trong lành và mát mẻ. Có thể mở cửa sổ hoặc quạt để tạo lưu thông không khí. Tránh để người bệnh tiếp xúc với ánh nắng trực tiếp hoặc nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp.
⇒ Hãy xem thêm: Cách vệ sinh khi bị thủy đậu cho trẻ em và người lớn an toàn.
Có nên chữa bệnh thuỷ đậu bằng phương pháp dân gian không?
KHÔNG NÊN! Trong quá trình điều trị bệnh thuỷ đậu, một số người vẫn còn sử dụng các phương pháp dân gian như đắp đậu xanh, gạo nếp, bôi lá trầu không, nghệ, chanh, mật ong hoặc tắm nước muối biển để giảm ngứa, kháng khuẩn, chống viêm và làm lành vết thương. Tuy nhiên, đây là cách làm không an toàn và có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe, vì đây là những nguyên liệu tự nhiên chứa hàm lượng các chất kháng viêm rất cao và ngoài các chất kháng viêm còn chứa nhiều hoạt chất chất, chưa thông qua quá trình chiết xuất, gia giảm liều lượng phù hợp với mức độ da nhạy cảm của người bệnh. Đồng thời, nếu các loại lá không được đảm bảo vệ sinh, rửa sạch hoặc còn chất bảo vệ thực vật, chúng có thể làm nhiễm trùng da hoặc bội nhiễm da, khiến bệnh thủy đậu trở nên nặng hơn và kéo dài hơn.
Do đó, không nên sử dụng phương pháp dân gian để chữa bệnh thuỷ đậu mà nên tuân theo chỉ định của bác sĩ, dùng thuốc chống virus, thuốc giảm đau, thuốc chống ngứa, và vệ sinh da đúng cách. Ngoài ra, nên tiêm vắc xin thủy đậu để phòng ngừa bệnh hoặc giảm nặng bệnh nếu mắc phải.
Bệnh thủy đậu không quá nguy hiểm nhưng rất dễ lây lan và ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Do đó, người bệnh và người thân trong gia đình cần biết cách trị thủy đậu tại nhà hợp lý và an toàn nhất, không nên chữa bệnh thủy đậu bằng phương pháp dân gian không có cơ sở khoa học hoặc có thể gây hại cho sức khỏe để giúp người bệnh sớm khỏi bệnh và tránh các biến chứng sau này.
Đặc biệt, mọi trẻ em và người lớn cần chủ động tiêm ngừa vắc xin phòng bệnh thủy đậu đầy đủ, đúng lịch để phòng bệnh hoặc giảm nguy cơ biến chứng do bệnh thuỷ đậu gây ra nếu chẳng may mắc phải. Hiện nay, VNVC có đầy đủ 3 loại vắc xin phòng bệnh thủy đậu với giá cả hợp lý cùng nhiều ưu đãi và quà tặng hấp dẫn. Để được tư vấn, đặt lịch tiêm chủng, đăng ký gói vắc xin, Khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC qua:
- Hotline: 028 7102 6595;
- Fanpage: VNVC - Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
- Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;
- Để đặt mua vắc xin và tham khảo các vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập: vax.vnvc.vn.
