Vắc xin cúm cho trẻ dưới 1 tuổi: Những lưu ý khi tiêm là gì?

Tiêm phòng vắc xin cúm cho trẻ dưới 1 tuổi là rất cần thiết bởi đây là đối tượng có hệ miễn dịch yếu, dễ mắc bệnh cúm mùa. Bệnh cúm nguy hiểm bởi tính lây lan nhanh và có nguy cơ thành dịch, nếu phụ huynh không biết cách chăm sóc phù hợp, trẻ mắc cúm dễ xảy ra các biến chứng nghiêm trọng và có khả năng gây tử vong cao đối với trẻ mắc các bệnh mạn tính. Theo Cục Y tế dự phòng, tỷ lệ tấn công của bệnh cúm ở người lớn là 5-10% trong khi đó trẻ em là 20-30%. Chính vì vậy, ba mẹ cần chủ động tiêm vắc-xin cúm cho trẻ càng sớm càng tốt, đúng lịch và duy trì tiêm nhắc lại để phòng ngừa bệnh hiệu quả nhất.

Trẻ dưới 1 tuổi mắc cúm có nguy hiểm không?

CÓ! Cúm là bệnh truyền nhiễm cấp tính do các virus gây ra, lây nhiễm trực tiếp từ người bệnh sang người khỏe thông qua dịch tiết đường hô hấp khi nói chuyện, ho, hắt hơi từ khoảng cách xa đến hơn 2m. Cúm có các triệu chứng lâm sàng dễ nhầm lẫn, bệnh tiến triển nặng ở trẻ nhỏ, gây ra các biến chứng trầm trọng như viêm phổi, viêm phế quản, suy hô hấp, viêm cơ tim,… và đặc biệt có khả năng gây tử vong cao đối với trẻ mắc bệnh mạn tính.

Thống kê từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) cho thấy có hàng triệu trẻ em Mỹ bị bệnh cúm mùa mỗi năm, hàng nghìn trẻ em phải nhập viện điều trị và con số tử vong liên tục tăng cao báo động. Tỷ lệ trẻ em tử vong được nhận thấy là “cao vượt trội” so với tổng số người chết do bệnh cúm ở mọi đối tượng. Đáng chú ý, có khoảng 80% trẻ tử vong vẫn chưa được tiêm phòng vắc xin cúm đầy đủ.

Tính đến nay trên toàn cầu, bệnh cúm mùa hàng năm vẫn ghi nhận khoảng hơn 1 tỷ trường hợp mắc, khoảng 3-5 triệu ca bệnh nặng và khoảng 291.000-646.000 ca tử vong (1). Theo CDC (Mỹ), cúm là bệnh rất dễ gặp đặc biệt ở trẻ em và gây ra nhiều vấn đề sức khỏe trầm trọng, đặc biệt là trẻ ở các lứa tuổi:

• Trẻ em dưới 6 tháng tuổi - chưa đến độ tuổi tiêm ngừa cúm.
• Trẻ em dưới 5 tuổi - kể cả những trẻ khỏe mạnh đều cần tiêm ngừa cúm bởi hệ miễn dịch chưa hoàn thiện.
• Trẻ nhỏ, người lớn, người có các bệnh lý mạn tính; mắc các vấn đề về thần kinh; bệnh tim; rối loạn máu, rối loạn nội tiết, rối loạn gan, thận,.. trẻ có hệ miễn dịch kém hay béo phì cực độ (chỉ số khối của cơ thể BMI bằng hoặc cao hơn 95% theo độ tuổi và giới tính).

Đặc biệt, riêng với nhóm trẻ em dưới 6 tháng tuổi, CDC (Mỹ) nhấn mạnh: đây là đối tượng có nguy cơ rất cao, chính vì vậy cách tốt nhất để ngăn ngừa cúm cho con là người mẹ cần được tiêm vắc xin ngay từ lúc mang thai. Tiêm vắc xin cúm cho bà bầu được đánh giá là mang lại lợi ích gấp đôi khi có thể bảo vệ cho cả mẹ và thai nhi. Bên cạnh đó, đối với các thành viên trong gia đình cũng cần được tiêm vắc xin cúm mùa hàng năm vì đây là biện pháp hiệu quả nhất phòng ngừa nhiễm cúm và tránh các biến chứng nặng do cúm gây ra.

Các loại vắc xin cúm cho trẻ dưới 1 tuổi

Đặc điểm của virus cúm là liên tục thay đổi và dễ sinh ra chủng vi-rút Cúm mới. Để bảo đảm tính tương thích với chủng virus Cúm thực tế lưu hành mỗi năm, thành phần của vắc xin cúm cho trẻ dưới 1 tuổi sẽ được các nhà sản xuất cập nhật hàng năm dựa trên khuyến cáo về công thức vắc xin cúm mùa của WHO.​

1. Vaxigrip Tetra

Vắc xin cúm Tứ giá Vaxigrip Tetra là chế phẩm sinh học thuộc tập đoàn dược phẩm Sanofi Pasteur (Pháp), cho đến nay loại vắc xin này đã có mặt tại hơn 100 quốc gia trên khắp thế giới. Hiệu quả bảo vệ của loại vắc xin cho trẻ dưới 1 tuổi được chứng minh lên đến 80%, phòng ngừa hiệu quả bốn chủng virus cúm gây gánh nặng bệnh tật lớn hiện nay là chủng cúm A (A/H3N2, A/H1N1) và chủng cúm B (Yamagata, Victoria).

Vắc xin Vaxigrip Tetra có duy nhất 1 hàm lượng 0,5 ml, được chỉ định tiêm cho trẻ từ 6 tháng tuổi và người lớn với lịch tiêm như sau:

• Trẻ từ 6 tháng đến dưới 9 tuổi chưa được tiêm ngừa trước đó: 2 mũi cách nhau tối thiểu 4 tuần. Sau đó tiêm nhắc lại 1 mũi hàng năm.
• Trẻ em từ 6 tháng đến dưới 9 tuổi đã được tiêm ngừa, trẻ từ 9 tuổi trở lên và người lớn: Tiêm 1 mũi và tiêm nhắc lại hàng năm.

2. Influvac Tetra

Vắc xin cúm Tứ giá Influvac Tetra thuộc loại vắc xin thế hệ mới được nghiên cứu, phát triển và sản xuất bởi hãng Abbott - Hà Lan giúp phòng ngừa bệnh cúm mùa hiệu quả. Hiện nay, vắc xin cúm cho trẻ dưới 1 tuổi Influvac Tetra có khả năng phòng hiệu quả 4 chủng virus cúm nguy hiểm, bao gồm 2 chủng cúm A (H1N1, H3N2) và 2 chủng cúm B (Yamagata, Victoria).

Vắc xin Influvac Tetra được các chuyên gia chỉ định sử dụng liều lượng 0,5 ml tiêm cho trẻ từ 6 tháng tuổi đến dưới 9 tuổi chưa tiêm cúm có lịch tiêm 2 mũi với lịch tiêm sau:

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên.
• Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 4 tuần và tiêm nhắc hàng năm.

Đối với trẻ em từ 9 tuổi trở lên, áp dụng lịch tiêm 01 mũi duy nhất và nên tiêm nhắc lại mỗi năm để phòng bệnh hiệu quả.

Lưu ý: Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo cần tiêm vắc xin Cúm nhắc lại hàng năm, cách tối thiểu 12 tháng so với mũi tiêm trước.

3. GC Flu Quadrivalent

Vacxin ngừa cúm mùa GCFlu Quadrivalent do Green Cross (Hàn Quốc) nghiên cứu và phát triển, được chỉ định dùng để tiêm phòng cúm cho trẻ dưới 1 tuổi ngăn ngừa virus cúm thuộc 2 chủng cúm A (H1N1, H3N2) và 2 chủng cúm B (Victoria và Yamagata).

Vacxin GC FLU Quadrivalent (Hàn Quốc) phòng bệnh cúm dành cho trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên và người lớn có lịch tiêm cụ thể như sau:

Trẻ từ 6 tháng đến 9 tuổi:

Lịch tiêm 2 mũi:

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
• Mũi 2: một tháng sau mũi 1

Trẻ từ 9 tuổi trở lên và người lớn: Lịch tiêm 01 mũi duy nhất và nhắc lại hằng năm.

Lưu ý: Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo cần tiêm vắc xin Cúm nhắc lại hàng năm, cách tối thiểu 12 tháng so với mũi tiêm trước

Tác dụng phụ khi tiêm vắc xin cúm cho trẻ dưới 1 tuổi

Các nghiên cứu lâm sàng chỉ ra, các tác dụng phụ khi tiêm vắc xin cúm cho trẻ dưới 1 tuổi thường gặp đều ở mức độ nhẹ, không đáng kể. Các tác dụng phụ này sẽ tự khỏi sau 1-2 ngày và không ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ:

• Phản ứng tại chỗ tiêm: ban đỏ (quầng đỏ), sưng tấy, đau có nốt chai cứng.
• Phản ứng toàn thân: sốt, khó chịu, run rẩy, mệt mỏi, đau đầu, đổ mồ hôi, đau khớp và đau cơ.

Một số lưu ý khi tiêm phòng cúm cho trẻ dưới 1 tuổi

Tiêm phòng cúm cho trẻ dưới 1 tuổi là một việc mà các bậc phụ huynh không nên lơ là vì những biến chứng của bệnh cúm có dẫn đến rất nhiều hậu quả nghiêm trọng. Các chuyên gia y tế khuyến cáo nên tiêm vắc xin cúm mùa tốt nhất vào tháng 5 hàng năm để giúp cơ thể hình thành kháng thể vượt qua dịch cúm mùa vào tháng 7,8. Mỗi năm có 2 đỉnh dịch cúm mùa, tuy nhiên ba mẹ cần lưu ý nên tiêm phòng cúm cho trẻ dưới 1 tuổi trước thời điểm đỉnh chính của dịch vào tháng 7,8. (2)

Bên cạnh những đối tượng trẻ em cần tiêm phòng vắc xin cúm kể trên, một số trường hợp cần lưu ý khi tiêm phòng cho trẻ dưới 1 tuổi: Phụ huynh cần chú ý khai báo cáo cụ thể với Bác sĩ khám sàng lọc về tình trạng dị ứng của trẻ với bất kỳ tác nhân nào hoặc những phản ứng dị ứng, phản ứng nặng hay nghiêm trọng với các loại vắc xin bé từng tiêm trước đó. Ngoài ra phụ huynh cần biết cách theo dõi và chăm sóc trẻ sau khi tiêm ngừa như:

• Bố mẹ nên cho bé mặc quần áo thoáng mát.
• Duy trì chế độ dinh dưỡng hàng ngày, đặc biệt nên cho bé bú mẹ nhiều hơn và uống thêm các loại nước (với trẻ trên 6 tháng tuổi). Không cho trẻ ăn, bú khi nằm, bế trẻ ở tư thế cao đầu và quan sát từ 15-30 phút sau khi ăn, uống.
• Có thể dùng thuốc hạ sốt thông thường khi trẻ sốt >38.5oC, quấy khóc (paracetamol, với liều phù hợp cân nặng và đúng thời gian quy định).
• Nếu tại vết tiêm xuất hiện các dấu hiệu như sưng tấy, đỏ, bố mẹ có thể chườm lạnh để giúp giảm sưng và đau cho bé.
• Khi bế bé nên hạn chế đụng chạm vào vết tiêm, không xoa dầu, chườm nóng, nặn chanh, thậm chí là đắp khoai tây hay bôi bất cứ thứ gì lên vết tiêm vì có thể gây nhiễm trùng.
• Không dùng aspirin, không dùng thêm các thuốc ho và hạ sốt khác nếu không có chỉ định của bác sĩ.

Nếu có những biểu hiện sau đây cần đưa trẻ/người tiêm chủng đến ngay bệnh viện gần nhất:

• Sốt cao liên tục > 39oC và không có dấu hiệu thuyên giảm trong nhiều giờ
• Bé có biểu hiện co giật, cơ thể mệt lả, lừ đừ, không có phản ứng khi được gọi
• Da dẻ tím tái, khó thở, thở rít, lồng ngực bị rút lõm khi thở
• Quấy khóc dữ dội và khóc thét kéo dài
• Bé ăn uống và bú kém kèm theo các dấu hiệu thường gặp: sốt nhẹ, quấy khóc, phát ban,… kéo dài hơn 1 ngày.
• Nếu bố mẹ thấy bé có các biểu hiện: người mệt lả, cơ tay chân mềm nhão so với bình thường, da dẻ tái xanh hay tím tái, phản ứng chậm hoặc không phản ứng khi gọi. Trong trường hợp này bố mẹ cần lay gọi trẻ, kích thích lòng bàn chân hoặc bằng cách vuốt lưng dọc 2 bên cột sống của trẻ, đồng thời tìm cách nhanh nhất đưa bé đến bệnh viện để được cấp cứu kịp thời.
• Bố mẹ nên chủ động hỏi ý kiến của nhân viên y tế tại Trung tâm tiêm chủng nếu chưa rõ các thông tin chăm sóc sức khỏe sau tiêm cần nắm. Nên tìm hiểu trước về các cơ sở y tế gần nhất có khả năng cấp cứu và xử trí phản ứng sau tiêm.
• Những phản ứng nặng sau tiêm chủng thường rất hiếm gặp và không gây nguy hiểm nếu được phát hiện và xử trí kịp thời. Các chuyên gia cho biết an toàn tiêm chủng không đơn thuần là chất lượng vắc xin, tuân thủ đúng quy trình của nhân viên y tế mà còn bao gồm quá trình theo dõi, chăm sóc của gia đình sau khi tiêm chủng cho bé.

Chăm sóc khi trẻ dưới 1 tuổi mắc bệnh cúm

Chăm sóc đúng cách sẽ giúp trẻ dưới 1 tuổi mắc bệnh cúm nhanh phục hồi. Dưới đây là một số lưu ý cho phụ huynh cần làm để chăm sóc đúng cách cho con trẻ:

• Nên áp dụng biện pháp cách ly để phòng tránh lây nhiễm virus cúm cho người khác, hạn chế ra khỏi phòng và khi ra khỏi phòng cần đeo khẩu trang cho trẻ.
• Giảm thiểu lượng người vào thăm hỏi, tiếp xúc trực tiếp với trẻ nếu không thực sự cần thiết. Ba mẹ hay người sóc trẻ trẻ cũng cần đeo khẩu trang để bảo vệ chính mình.
• Kết hợp dùng thuốc hạ sốt, thuốc giảm ho (nếu có) và/hoặc thuốc kháng sinh cho trẻ theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên môn.
• Vệ sinh vùng mắt, mũi họng hàng ngày cho trẻ bằng dung dịch nước muối sinh lý loãng.
• Luôn phải theo dõi thân nhiệt, nhịp thở, tình trạng tăng tiết, sự thay đổi màu da, môi và đầu ngón tay của trẻ.
• Về chế độ dinh dưỡng: nên cho trẻ ăn các thức ăn mềm, lỏng, dễ tiêu như: cháo, bột, sữa và uống nhiều nước, đặc biệt là các loại thực phẩm chứa nhiều vitamin C.
• Vệ sinh thường xuyên tất cả các vật dụng của trẻ bằng xà phòng.
• Giữ ấm cơ thể cho trẻ, nhất là khi trời lạnh.
• Sử dụng quần áo vải mềm, thấm hút mồ hôi cho trẻ và đặc biệt chú ý tới việc đảm bảo vệ sinh cơ thể cho trẻ: khi trẻ không sốt hãy thay quần áo và tắm nhanh bằng nước ấm trong phòng tắm.

Là đơn vị sở hữu hệ thống dây chuyền bảo quản lạnh đạt tiêu chuẩn quốc tế GSP duy nhất tại Việt Nam cùng hệ thống kho lạnh hiện đại, cao cấp đảm bảo nhiệt độ bảo quản lý tưởng từ 2-8 độ C, VNVC luôn cung ứng đầy đủ các loại vắc xin cho mọi đối tượng, bao gồm các loại vắc xin phòng bệnh cúm như vắc xin tứ giá thế hệ mới Vaxigrip Tetra, Influvac Tetra chất lượng cao và số lượng lớn. Đặc biệt nhằm hướng đến mục tiêu nâng tỷ lệ bao phủ tiêm chủng vắc xin cúm ở Việt Nam từ 4% lên 10%, VNVC luôn có nhiều ưu đãi giá, miễn phí tiêm vắc xin cúm cho người cao tuổi, các đối tượng chính sách.

Tiêm vắc xin cúm cho trẻ dưới 1 tuổi là rất cần thiết vì virus cúm rất dễ lây lan và có nguy cơ thành dịch, đây chính là biện pháp phòng ngừa chủ động, an toàn, hiệu quả cao để tránh các biến chứng nguy hiểm đến tính mạng. Tiêm càng sớm, trẻ càng có đủ kháng thể để chống lại các bệnh lý do loại virus gây ra. Có thể nói, tiêm vắc xin cúm nói riêng và các loại vắc xin khác cho trẻ dưới 1 tuổi đầy đủ là nền tảng vững chắc nhất mà ba mẹ có thể đầu tư để con có một tương lai thật khỏe mạnh.