Nên tiêm viêm não mô cầu AC hay BC? Cần tiêm Bexsero không?

Tại Việt Nam đã có vắc xin phòng 5 nhóm huyết thanh não mô cầu nguy hiểm và phổ biến nhất là A, B, C, Y, W-135, gồm vắc xin thế hệ mới Bexsero (Ý) phòng não mô cầu nhóm B, vắc xin VA-Mengoc BC (Cuba) phòng não mô cầu nhóm B và C, vắc xin phòng não mô cầu cộng hợp tứ giá ACYW-135 (Menactra - Mỹ), vắc xin phòng não mô cầu AC đã ngừng sản xuất trên toàn cầu từ năm 2018. Vậy nên tiêm viêm não mô cầu AC hay BC? Cần tiêm vắc xin phòng não mô cầu tuýp B Bexsero không?

ThS. Nguyễn Diệu Thúy - Chuyên viên Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC thông tin: “Các bệnh lý xâm lấn do não mô cầu là bệnh truyền nhiễm đặc biệt nguy hiểm như viêm màng não có thể gây tử vong chỉ trong 24 giờ từ khi phát bệnh hoặc gây di chứng tàn phế suốt đời. Vi khuẩn não mô cầu gồm 13 nhóm có khả năng gây bệnh, trong đó nhóm A, B, C, Y, W-135, X là 6 nhóm gây bệnh nguy hiểm nhất. Hiện nay, vắc xin phòng não mô cầu AC đã ngừng sử dụng, Việt Nam chỉ đang lưu hành 3 loại vắc xin phòng 5 nhóm não mô cầu gồm A, B, C, Y và W-135 là Bexsero (Ý), VA-Mengoc-BC (Cu Ba), Menactra (Mỹ)”.

nên tiêm viêm não mô cầu ac hay bc

Có bao nhiêu chủng não mô cầu đặc biệt nguy hiểm?

Viêm màng não mô cầu do vi khuẩn Neisseria meningitidis, hay còn gọi là meningococcus gây ra, là bệnh cực kỳ nguy hiểm. Viêm màng não mô cầu có các biểu hiện rất dễ gây nhầm lẫn với bệnh lý khác, đặc biệt diễn tiến cực nhanh. Từ khi khởi phát, chỉ sau 24 giờ, bệnh nhân mắc viêm màng não mô cầu có thể tử vong.

Có đến 95% người mắc viêm màng não mô cầu tử vong khi không được điều trị kịp thời. Ngay cả khi được điều trị, tỷ lệ tử vong vẫn lên đến 15%. Trong số những người may mắn sống sót, 20% phải đối mặt với các di chứng cắt cụt chi, mù lòa, mất thính lực, rối loạn tâm lý, thiểu năng trí tuệ… suốt đời.

vi khuẩn não mô cầu
Viêm màng não mô cầu do vi khuẩn Neisseria meningitidis gây ra, là bệnh nhiễm khuẩn cực kỳ nguy hiểm.

Hiện nay, có 13 nhóm huyết thanh não mô cầu do Neisseria meningitidis có khả năng gây bệnh, trong đó có 6 nhóm huyết thanh thường gặp và nguy hiểm nhất là A, B, C, Y W-135 và X.

1. Viêm não mô cầu tuýp A

Viêm màng não mô cầu tuýp A gây ra bởi vi khuẩn não mô cầu Neisseria meningitidis nhóm huyết thanh A. Trên thế giới, “vành đai viêm màng não” của châu Phi cận Sahara là nơi Neisseria meningitidis tuýp A (GAM) “hoành hành” mạnh mẽ nhất. Vành đai này đang mở rộng sang các thành phố khác ở châu Phi như Nairobi (Kenya) và các châu lục khác.

Theo thống kê từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trong năm 1996 có 250.000 trường hợp mắc bệnh viêm màng não cầu khuẩn với 25.000 trường hợp tử vong, chủ yếu do Neisseria meningitidis tuýp A (GAM) gây ra. Từ cuối tháng 1 đến cuối tháng 6 năm 2001, đợt dịch viêm màng não bùng phát do não mô cầu nhóm A gây ra tại hai quốc gia Tây Phi là Burkina Faso và Niger đã gây bệnh cho 20.945 trường hợp, 2408 trường hợp tử vong.

2. Viêm màng não mô cầu tuýp B

Viêm màng não mô cầu tuýp B gây ra bởi vi khuẩn não mô cầu Neisseria meningitidis nhóm huyết thanh B. Đây là nhóm não mô cầu khuẩn gây bệnh phổ biến trên thế giới và tại Việt Nam, có độc lực mạnh, khả năng gây bệnh nặng trong thời gian ngắn, khởi phát đột ngột và nguy cơ tử vong cao hoặc để lại di chứng nặng nề vĩnh viễn ngay cả khi được điều trị kịp thời.

Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng hay gặp ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, đặc biệt là nhóm dưới 1 tuổi. Thanh thiếu niên là nhóm có tỷ lệ mắc bệnh não mô cầu cao thứ 2 trong tất cả các nhóm tuổi.

Theo kết quả báo cáo năm 2016 của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh châu Âu, có 3280 trường hợp mắc viêm màng não mô cầu xâm lấn, 304 trường hợp tử vong, trong đó có đến 54% trường hợp được xác định do não mô cầu khuẩn nhóm huyết thanh B (MenB) gây ra. Trẻ nhũ nhi có nguy cơ mắc não mô cầu tuýp B cao hơn gấp 25 lần so với phần còn lại của dân số, tỷ lệ tử vong do nhiễm trùng huyết lên tới 40%.

3. Viêm màng não mô cầu tuýp C

Bệnh viêm màng não mô cầu do nhóm huyết thanh C (MDC) là mối đe dọa lớn đối với sức khỏe toàn cầu, đặc biệt là các quốc gia tại khu vực Bắc và Mỹ Latinh, Châu Âu và Châu Á. Viêm màng não mô cầu tuýp C là nguyên nhân hàng đầu gây ra “gánh nặng kinh tế toàn cầu” với số lượng lớn người bệnh tử vong và mắc di chứng thần kinh suốt đời. Tỷ lệ tử vong ở những người mắc não mô cầu nhóm huyết thanh C chiếm khoảng 10%, thường để lại di chứng thần kinh nghiêm trọng như: bại não, suy thận cấp, tổn thương gan, đoạn chi,… [1]

4. Viêm màng não mô cầu W-135

Mỗi năm thế giới có 1,2 triệu người mắc viêm màng não mô cầu, trong đó có khoảng 1-5% trường hợp được xác định mắc não mô cầu do nhóm huyết thanh W135 (MenW-135). MenW-135 ít có khả năng gây bệnh xâm lấn bùng phát. Cho đến nay, chỉ có vài ổ dịch viêm màng não mô cầu do MenW-135 gây ra, trong đó, đợt bùng phát bệnh viêm màng não cầu khuẩn do nhóm huyết thanh W-135 lớn nhất được ghi nhận là 30 trường hợp tại Ả Rập Saudi. Các ổ dịch khác có quy mô nhỏ dưới 10 trường hợp. [2]

5. Viêm màng não mô cầu X

Nhóm huyết thanh X gây bệnh não mô cầu trong những năm trở lại đây đang có dấu hiệu “bùng phát”, làm gia tăng nhanh số ca mắc não mô cầu ở một số khu vực, đặc biệt là tại các nước trong vùng “vành đai viêm màng não” châu Phi.

Sự xuất hiện của nhóm huyết thanh X ở vùng châu Phi có thể được giải thích bởi sự mở rộng của các biến thể cụ thể trong phức hợp vô tính 181 - một dòng di truyền siêu xâm lấn của não mô cầu. Năm 2016, số ca mắc viêm màng não mô cầu do nhiễm nhóm huyết thanh X tăng cao tại các quốc gia Niamey, Niger và có xu hướng mở rộng phạm vi ảnh hưởng.

Tìm hiểu 3 loại vắc xin phòng viêm màng não mô cầu hiện nay

Hiện nay, Việt Nam đã có 3 loại vắc xin phòng 5 nhóm huyết thanh não mô cầu A, B, C, Y, W-135 đều là các nhóm huyết thanh phổ biến và nguy hiểm nhất, bao gồm: Vắc xin thế hệ mới Bexsero (Ý) phòng não mô cầu nhóm B, vắc xin VA-Mengoc BC (Cuba) phòng não mô cầu nhóm B và C, vắc xin phòng não mô cầu cộng hợp tứ giá ACYW (Menactra - Mỹ).

1. Vắc xin viêm màng não mô cầu AC

Vắc xin viêm màng não mô cầu AC đã ngừng triển khai tiêm chủng tại Việt Nam từ đầu năm 2018 đến nay, do nhà sản xuất ngưng cung cấp vắc xin này trên toàn cầu. Thay vào đó, nhà sản xuất chuyển sang nghiên cứu loại vắc xin có khả năng phòng bệnh tốt, mở rộng chủng bảo vệ lên 4 nhóm não mô cầu là A, C, Y, W-135 với hiệu quả lên đến hơn 90%. Vắc xin có tên Menactra do hãng vắc xin Sanofi sản xuất tại Mỹ, hiện Menactra đang lưu hành tại hơn 70 quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam.

vắc xin ngừa viêm màng não mô cầu acyw

2. Vắc xin viêm màng não mô cầu BC

Vắc xin viêm màng não mô cầu Mengoc BC (CuBa) do hãng Finlay Institute tại CuBa sản xuất theo công nghệ túi màng ngoài Polysaccharide (OMV= Outer membrane vesicles) ra đời từ những năm 1980. Vắc xin VA-Mengoc-BC chỉ chứa 1 thành phần kháng nguyên nhóm B (hiệu quả bảo vệ trên nhóm B hẹp hơn) và polysaccharide nhóm C, phòng các bệnh lý não mô cầu xâm lấn như: viêm màng não, nhiễm trùng máu, viêm phổi… do não mô cầu khuẩn nhóm B và C gây ra. Vắc xin được tiêm cho trẻ em từ 6 tháng đến người lớn 45 tuổi.

vắc xin viêm não mô cầu bc

VNVC hiện đang cung ứng đầy đủ vắc xin phòng não mô cầu VA-Mengoc-BC của CuBa tại hàng trăm trung tâm trên toàn quốc

⇒ Bạn có thể tìm hiểu nhiều hơn: Vắc xin viêm màng não mô cầu BC giá bao nhiêu?

3. Vắc xin phòng viêm màng não mô cầu B - Bexsero

Vắc xin phòng viêm màng não mô cầu Bexsero là vắc xin thế hệ mới được sản xuất bởi hãng vắc xin và dược phẩm GSK, sản xuất tại Ý. Tại Việt Nam, VNVC là đơn vị đầu tiên và duy nhất có đủ vắc xin não mô cầu thế hệ mới để triển khai tiêm trên toàn quốc, kịp thời phục vụ nhu cầu phòng bệnh sớm cho người dân trên cả nước.

Vắc xin Bexsero sản xuất theo công nghệ mới phiên mã ngược (Reverse vaccinology), tiếp cận dựa trên hệ gen của vi khuẩn não mô cầu để phát triển vắc xin.

Vắc xin chứa 4 thành phần kháng nguyên protein não mô cầu nhóm B (NHBA, NadA, fHbp, OMV), cung cấp khả năng tiêu diệt hiệp đồng cao, bao phủ nhiều chủng vi khuẩn não mô cầu nhóm B hơn kể cả các dị chủng không có trong vắc xin, hiệu quả phòng bệnh lên đến 95% đối với các bệnh lý não mô cầu xâm lấn nhóm B gây ra như viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi,… Vắc xin thế hệ mới Bexsero được tiêm sớm cho trẻ từ 2 tháng đến người lớn 50 tuổi.

vắc xin bexsero phòng não mô cầu

Bảng so sánh 3 loại vắc xin phòng viêm màng não mô cầu Bexsero (Ý), VA-Mengoc BC (Cuba), Menactra (Mỹ)

STATUS VA-MENGOC-BC BEXSERO MENACTRA Phòng bệnh Phòng bệnh não mô cầu xâm lấn như: viêm màng não, nhiễm trùng máu, viêm phổi… do não mô cầu khuẩn nhóm B và C. Phòng bệnh não mô cầu xâm lấn như: viêm màng não, nhiễm trùng máu, viêm phổi… do não mô cầu khuẩn nhóm B. Phòng bệnh não mô cầu xâm lấn như: viêm màng não, nhiễm trùng máu, viêm phổi… do não mô cầu khuẩn nhóm A, C, Y, W-135. Hãng (nước sản xuất) Hãng Finlay Institute, sản xuất tại CuBa. Hãng GSK (Bỉ), sản xuất tại Ý. Hãng Sanofi Pasteur (Pháp), sản xuất tại Mỹ. Thành phần kháng nguyên Chỉ chứa 1 thành phần kháng nguyên nhóm B (OMV) và polysaccharide nhóm C. Chứa 4 thành phần kháng nguyên protein não mô cầu nhóm B (NHBA, NadA, fHbp, OMV). Chứa 4 thành phần polysaccharide nhóm kháng nguyên A, C, Y, W-135 cộng hợp với protein giải độc tố bạch hầu. Công nghệ sản xuất Công nghệ túi màng ngoài Polysaccharide (OMV= Outer membrane vesicles) ra đời từ những năm 80. Công nghệ mới phiên mã ngược (Reverse vaccinology). Công nghệ polysaccharide cộng hợp: là vắc xin chứa polysaccharide có cộng hợp với phân tử protein (chất mang). Hiệu quả bảo vệ Phổ bảo vệ hẹp do chỉ có 1 thành phần kháng nguyên của não mô cầu nhóm B (OMV), hiệu quả >90% (chỉ hiệu quả với chủng thuộc não mô cầu nhóm B của người CuBa, không hiệu quả với các dị chủng não mô cầu B không có trong vắc xin). Phổ bảo vệ rộng hơn, với 4 thành phần kháng nguyên của não mô cầu nhóm B (NHBA, NadA, fHbp, OMV), khả năng tiêu diệt hiệp đồng, bao phủ nhiều chủng não mô cầu nhóm B, hiệu quả lên tới 95%. Hiệu quả khoảng 90% phòng các bệnh do não mô cầu nhóm ACYW-135. Đối tượng Tiêm cho trẻ từ 6 tháng tuổi đến người lớn 45 tuổi. Tiêm sớm cho trẻ từ 2 tháng tuổi đến người lớn 50 tuổi. Tiêm cho trẻ từ 9 tháng tuổi đến người lớn 55 tuổi. Tính rộng rãi Sử dụng tại hơn 17 quốc gia trên thế giới. Sử dụng tại 52 quốc gia trên thế giới. Sử dụng tại 70 quốc gia trên thế giới.

Nên tiêm viêm não mô cầu AC hay BC?

Vắc xin phòng viêm màng não mô cầu AC hiện đã ngưng sản xuất và cung cấp trên phạm vi toàn cầu vì khả năng bảo vệ hẹp và hiệu quả bao phủ chưa đạt như kỳ vọng. Thay vào đó, nhà sản xuất chuyển sang nghiên cứu sản xuất và cung cấp vắc xin Menactra với khả năng phòng bệnh tốt hơn, hiệu quả hơn, mở rộng chủng bảo vệ lên 4 nhóm não mô cầu là A, C, Y, W-135.

Vì vậy, tùy theo nhu cầu và điều kiện mà Khách hàng có thể cân nhắc tiêm vắc Menactra (Phòng não mô cầu ACYW-135) kết hợp VA-Mengoc-BC (phòng não mô cầu BC) hoặc Bexsero (phòng não mô cầu B) để phòng các nhóm huyết thanh gây bệnh não mô cầu nguy hiểm.

Vắc xin phòng các nhóm huyết thanh não mô cầu khuẩn sinh ra miễn dịch đặc hiệu cho từng nhóm, không tạo miễn dịch chéo với các nhóm huyết thanh khác. Người đã được tiêm vắc xin phòng não mô cầu tuýp B hoặc BC chưa được bảo vệ trước các tuýp não mô cầu A, Y và W-135 thì nên bổ sung thêm vắc xin Menactra phòng viêm màng não mô cầu A, Y và W-135 khi trẻ được 9 tháng tuổi.

⇒ Xem thêm: So sánh viêm màng não mô cầu ACYW và BC

Đã tiêm viêm màng não mô cầu AC, BC có cần tiêm thêm Bexsero không?

RẤT CẦN TIÊM THÊM BEXSERO. Hiện nay, có 13 nhóm huyết thanh não mô cầu gây bệnh, trong có 6 nhóm huyết thanh thường gặp và nguy hiểm nhất (A, B, C, Y, W-135, X). Tại Việt Nam, đã có vắc xin phòng ngừa cho 5 nhóm huyết thanh não mô cầu gây bệnh não mô cầu xâm lấn nguy hiểm là A, B, C, Y, W-135.

Đặc biệt riêng nhóm huyết thanh não mô cầu B rất đa dạng với hơn 8.000 các chủng B (strains B) khác nhau về mặt di truyền và vắc xin Bexsero nhờ có 4 thành phần có thể cung cấp khả năng diệt khuẩn hiệp đồng và khả năng bao phủ các chủng B rộng hơn so với vắc xin VA-Mengoc-BC (có 1 thành phần kháng nguyên OMV).

Theo khuyến cáo của Hội Y học dự phòng Việt Nam, người đã tiêm vắc xin não mô cầu nhóm B và C (VA-Mengoc BC) vẫn có thể tiêm vắc xin Bexsero phòng não mô cầu nhóm B mà không cần khoảng cách bởi sự khác biệt thành phần kháng nguyên có trong từng vắc xin.

Vắc xin phòng các nhóm huyết thanh não mô cầu khuẩn sinh ra miễn dịch đặc hiệu cho từng nhóm, không có miễn dịch chéo với nhóm huyết thanh khác nên dù đã được chủng ngừa não mô cầu khuẩn nhóm B vẫn hoàn toàn có thể nhiễm các nhóm huyết thanh não mô cầu khuẩn A, C, Y và W-135. Do đó, ngoài tiêm vắc xin phòng bệnh lý não mô cầu xâm lấn và không xâm lấn do não mô cầu nhóm B, người dân vẫn cần chú ý tiêm thêm vắc xin phòng bệnh lý não mô cầu nhóm A, C, Y và W-135 (Menactra - Mỹ).

Tại Việt Nam đã có vắc xin phòng ngừa 5 nhóm huyết thanh gây não mô cầu nguy hiểm A, B, C, Y W-135 bao gồm:

Chích ngừa viêm màng não mô cầu ở đâu?

Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC là đơn vị đầu tiên và duy nhất có đủ các loại vắc xin phòng viêm màng não mô cầu cho trẻ em và người lớn gồm Mengoc BC (CuBa), Bexsero (Ý), Menactra (Mỹ).

Giá dịch vụ tiêm chủng vắc xin tại VNVC được cấu thành bởi các tiêu chí: vắc xin chính hãng, bảo quản theo tiêu chuẩn quốc tế với hàng trăm kho lạnh vắc xin chuyên dụng hiện đại hàng đầu và duy nhất tại Việt Nam. Giá cũng bao gồm các dịch vụ, tiện ích cao cấp tại VNVC như không gian lớn, thoáng mát, hiện đại; tin nhắn nhắc lịch tiêm, sổ tiêm, lưu giữ lịch sử tiêm chủng và miễn phí sử dụng các tiện ích tại trung tâm như khu vui chơi trong nhà cho trẻ em rộng, miễn phí tã/bỉm, khăn giấy ướt, nước uống sạch, wifi, sổ tiêm và tài liệu tiêm chủng…

Khách hàng tiêm chủng tại VNVC có thể tra cứu lịch sử tiêm chủng, tìm hiểu các loại vắc xin phù hợp và nhiều thông tin quan trọng về tiêm chủng vắc xin qua Mobile App “VNVC - Trợ lý tiêm chủng” để có được các thông tin khoa học, đầy đủ, không bỏ lỡ lịch tiêm và nhận được nhiều ưu đãi hấp dẫn.

Đặc biệt, tại VNVC, 100% Khách hàng được khám sàng lọc trước tiêm và tiêm vắc xin với Bác sĩ, điều dưỡng có trình độ chuyên môn cao, tận tâm với khách hàng, có chứng chỉ an toàn tiêm chủng và được đào tạo nhiều kĩ năng quan trọng khác. VNVC trang bị hệ thống cơ sở vật chất và quy trình chuyên nghiệp để xử trí phản ứng sau tiêm; hỗ trợ, tư vấn Khách hàng 24/7 qua điện thoại, mạng xã hội…

VNVC còn hỗ trợ lãi suất cho Khách hàng trả góp Gói vắc xin đến 24 tháng và nhiều chính sách ưu đãi, tặng quà sinh nhật, quà theo mùa lễ hội, sticker ngộ nghĩnh cho khách hàng trẻ em…

người tiêm xem trước vắc xin

Tại VNVC, 100% vắc xin đều được bảo quản trong hệ thống kho lạnh, dây chuyền lạnh (cold chain) đặt chuẩn quốc tế GSP và được triển khai tiêm chủng theo quy trình nghiêm ngặt. Đội ngũ bác sĩ khám sàng lọc, điều dưỡng đều có chứng chỉ tiêm an toàn, đảm bảo thao tác tiêm chuẩn kỹ thuật, ít đau. Đặc biệt, VNVC là hệ thống tiêm chủng duy nhất tại Việt Nam có tổng đài chăm sóc sau tiêm, sẵn sàng hỗ trợ, giải đáp thắc mắc kịp thời cho Khách hàng.

Quý Khách hàng có nhu cầu đặt lịch tiêm vắc xin có thể liên hệ hotline 028 7102 6595 hoặc fanpage VNVC - Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn hoặc tìm đến trung tâm tiêm chủng gần nhất.

Những lưu ý khi đi tiêm các loại vắc xin viêm màng não mô cầu

1. Cần chuẩn bị gì trước khi tiêm?

2. Các phản ứng sau tiêm thông thường và cách xử lý

Giống như tất cả các loại vắc xin/ thuốc khi được đưa vào cơ thể để chống lại virus/vi khuẩn, người được tiêm chủng có khả năng gặp phải các phản ứng sau tiêm tại chỗ hoặc toàn thân, các phản ứng này thường nhẹ, thoáng qua, tự khỏi và không cần can thiệp y tế.

Theo các chuyên gia, phản ứng nhẹ hay nặng sau khi tiêm vắc xin tùy thuộc vào nhiều yếu tố như: đáp ứng miễn dịch của cơ thể, thành phần có trong của vắc xin… Nếu trẻ có dấu hiệu sốt, phụ huynh có thể dùng thuốc hạ sốt, bù dịch, mặc thoáng, không ủ ấm hay đắp quá nhiều chăn cho trẻ.

Điều quan trọng là trước và trong quá trình tiêm chủng, các cán bộ y tế luôn dặn dò người được tiêm chủng cách phát hiện và xử trí đối với những phản ứng sau tiêm thông thường và những dấu hiệu nghiêm trọng cần đưa trẻ đến ngay các cơ sở y tế, phụ huynh/người chăm sóc trẻ cần quan tâm và thực hiện theo đúng hướng dẫn của cán bộ y tế.

3. Trường hợp cần đến bác sĩ sau tiêm chủng

Trong một số trường hợp rất hiếm gặp, người tiêm chủng gặp phản ứng sau tiêm nặng, cần đưa ngay đến bệnh viện gần nhất:

Vấn đề nên tiêm viêm não mô cầu AC hay BC đã được chuyên gia giải đáp chi tiết trong bài viết. Tóm lại, bố mẹ nên cho trẻ tiêm vắc xin phòng não mô cầu nhóm B (Bexsero) kết hợp não mô cầu nhóm A, C, Y, W (Menactra) hoặc tiêm vắc xin não mô cầu nhóm BC (VA-Mengoc-BC) kết hợp tiêm vắc xin phòng não mô cầu nhóm A, C, Y, W (Menactra) để bảo vệ trẻ khỏi 5 nhóm huyết thanh nguy hiểm A, B, C, Y, W135 gây bệnh viêm màng não mô cầu.

Hiện tại các trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc có sẵn lượng lớn vắc xin phòng viêm màng não mô cầu, Quý Khách hàng có thể đến tiêm ngay đầy đủ, không cần chờ đợi.

Link nội dung: https://khangdienreal.vn/viem-mang-nao-mo-cau-acyw-gia-bao-nhieu-a62793.html