Cây rau đay là thực phẩm chứa nhiều sắt, canxi, chất nhờn giúp nhuận tràng, chống táo bón, ngăn ngừa thiếu máu và cải thiện sức khỏe hệ xương khớp… hiệu quả. Chính vì vậy mà chúng được ứng dụng rất nhiều trong các món ăn cũng như thành phần trong nhiều bài thuốc chữa bệnh.
Mô tả về cây rau đay
Rau đay có tên khoa học là Corchorus olitorius L, được xếp vào họ Đay (Tiliaceae). Đây là loại rau ăn lá được sử dụng quanh năm, nhiều nhất là vào mùa hè.
Loại cây này sống lâu năm, có chiều cao dao động từ 1 - 2 mét. Thân cây nhỏ, nhẵn, màu xanh hoặc màu đỏ nâu, có phân nhánh nhưng ít. Lá cây có hình trứng, nhọn ở đầu.
Gốc lá hình tròn, có cuống ngắn, 2 bên mép có nhiều răng cưa nhỏ, mặt dưới lá chứa 3 - 5 gân, đây là bộ phận được sử dụng nhiều nhất của rau đay, chủ yếu được dùng làm thực phẩm.
Hoa rau đay mọc ở kẽ lá, kích thước nhỏ, màu vàng, mỗi cuống thường mọc 3 hoa. Quả dài, hình trụ, vỏ ngoài nhẵn, bên trong có nhiều hạt nhỏ li ti màu đen. Hạt rau đay được thu hoạch chủ yếu để làm giống và làm thuốc chữa bệnh.
Nghiên cứu hiện đại đã chỉ ra rau đay chứa nhiều loại vitamin, khoáng chất và các dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể như: Vitamin A, B1, B2, C, E, canxi, photpho, kẽm, sắt, chất nhầy. Trong khi đó, hạt rau đay lại chứa hàm lượng các chất corchorosid và olitorisid phong phú có lợi cho sức khỏe.
Tham khảo thêm: Cây Bèo Đất - Đặc Điểm, Hình Ảnh Và Công Dụng
10 công dụng tuyệt vời của cây rau đay đối với sức khỏe
Với thành phần dinh dưỡng vượt trội, rau đay mang đến nhiều tác dụng tuyệt vời cho sức khỏe người sử dụng, kể cả trẻ em lẫn người lớn.
1. Bổ sung sắt, ngăn ngừa thiếu máu
Trong các loại rau thì rau đay đứng đầu về hàm lượng sắt, đặc biệt là cây rau đay có thân màu tím đỏ. Cứ ăn 100g rau đay, bạn đã cung cấp cho cơ thể khoảng 7mg sắt.
Theo các bác sĩ chuyên khoa sản, phụ nữ sau sinh mỗi ngày chỉ cần ăn khoảng 2 - 3 lạng rau đay là đã đủ cung cấp nhu cầu sắt cho cả mẹ lẫn con.
Người đang bị thiếu máu do thiếu chất sắt cũng nên tăng cường thực phẩm này trong thực đơn để tăng số lượng hồng cầu, giúp sản xuất đủ máu để đảm bảo cho mọi hoạt động của cơ thể diễn ra bình thường.
2. Ăn rau đay nhuận tràng, chống táo bón
Chất nhớt trong rau đay chính là phương thuốc chống táo bón tuyệt vời. Khi được sử dụng, nó hoạt động bằng cách bôi trơn đường ruột, kích thích nhu động ruột co bóp thường xuyên hơn để đẩy thức ăn xuống đại tràng, giúp duy trì tần suất đi cầu đều đặn.
Ngoài ra, trong rau đay còn một số chất khác cũng có lợi cho tiêu hóa như:
- Polysaccharid: Chất này được biết đến với khả năng làm tăng chuyển động ruột, ngăn ngừa ứ đọng phân.
- Sucrose và inositol: Đây là những loại đường tự nhiên không được cơ thể hấp thu mà được giữ lại trong ruột. Nó giúp làm mềm, tạo khối cho phân, tạo điều kiện thuận lợi để bạn đi cầu dễ dàng hơn.
Tham khảo thêm: Cây Bồng Bồng - Hình Ảnh Và Công Dụng Dược Lý, Trị Bệnh
3. Lợi sữa
Đây là một trong những công dụng của cây rau đay đối với phụ nữ sau sinh. Nhờ chứa nhiều nước, các vitamin và khoáng chất, rau đây giúp kích thích tuyến vú tiết ra nhiều sữa hơn.
Theo khuyến cáo của các chuyên gia dinh dưỡng, phụ nữ sau sinh muốn có nguồn sữa dồi dào cho con bú thì nên ăn rau đay thường xuyên liên tục trong vài tuần đầu sau sinh. Có thể dùng rau đay nấu với nõn tôm, cua đồng hoặc luộc ăn cả nước lẫn cái đều mang lại những lợi ích tương tự.
4. Thông tiểu, ngăn ngừa viêm nhiễm đường tiết niệu
Rau đay có đặc tính lợi tiểu, chứa nhiều nước nên có tác dụng thông tiểu bằng cách kích thích hoạt động tiểu tiện và tăng lưu lượng nước tiểu. Công dụng này đặc biệt có lợi cho những người đang gặp phải vấn đề như tiểu rắt, bí tiểu, đau buốt khi đi tiểu…
Ngoài ra, đặc tính kháng viêm tự nhiên của rau đay còn có tác dụng ngăn ngừa nhiễm trùng đường tiết niệu, giảm hiện tượng sưng viêm ở các bộ phận liên quan như thận, bang quang, ống dẫn nước tiểu mà hoàn toàn không gây ra tác dụng phụ nào cho sức khỏe.
5. Giải nhiệt, tiêu độc
Theo y học cổ truyền, rau đay có tính hàn nên có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, trị nóng trong. Chính vì vậy, các bà nội trợ nên thường xuyên nấu món canh rau đay cho cả nhà ăn trong những ngày hè nóng nực để làm mát cơ thể, trị nóng trong, chống say nắng, giảm bức bối khó chịu trong người.
6. Nâng cao sức khỏe tim mạch
Phân tích thành phần của hạt rau đay, các nhà nghiên cứu tìm thấy một chất có hoạt tính trợ tim cao tên gọi là olitorisid. Chất này có tác dụng tương tự như strophantin, nó giúp ổn định nhịp tim, tăng sức co cơ tim.
Với tác dụng tuyệt vời này, những bệnh nhân đang có vấn đề về tim mạch nên thường xuyên ăn rau đay để cải thiện sức khỏe của bản thân.
Tham khảo thêm: Cây Cam Xũng Cà Và 4 Công Dụng Quý Cho Sức Khỏe
7. Chống còi xương
Trẻ đang trong độ tuổi ăn dặm có nguy cơ bị còi xương, chậm phát triển chiều cao nếu bị thiếu hụt canxi. Sử dụng rau đay nhiều hơn khi nấu ăn cho bé chính là một cách đơn giản để bổ sung canxi cho bé, giúp trẻ phát triển cứng cáp và mọc răng đều đặn.
Không khó để lý giải cho tác dụng này bởi cây rau đay chứa rất nhiều canxi. Trong một lạng rau thì có chứa đến 182mg canxi. Người lớn ăn rau đay đều đặn 3 - 4 bữa trong tuần cũng giúp ngăn ngừa các bệnh lý về xương khớp như thoái hóa khớp, loãng xương, vôi hóa khớp…
8. Chữa rắn cắn
Hẳn nhiều người sẽ rất bất ngờ khi nghe đến công dụng của rau đay trong điều trị rắn cắn. Thực phẩm này được dân gian sử dụng như một loại thuốc để sơ cứu vết thương trong tình huống nguy cấp khi chưa kịp tới bệnh viện.
Cách thực hiện rất đơn giản như sau: Bạn hái một nắm ngọn rau đay, một nắm dây kim cang và ngọn chuối tiêu. Tất cả rửa sạch, giã nát chắt lấy nước cốt cho bệnh nhân uống. Phần bã giữ lại đắp ngoài da chỗ bị rắn cắn, kết hợp băng ga-rô để ngăn chặn không cho nọc độc phát tán ra toàn bộ cơ thể.
9. Chống hen suyễn
Đối với những người bị hen suyễn, hạt rau đay có tác dụng tiêu đàm, giảm co thắt ở đường thở, chống phù thũng và chặn đứng cơn hen. Nhiều bệnh nhân luôn tích trữ hạt cây rau đay trong nhà để sắc uống đề phòng bệnh tái phát.
10. Công dụng kháng viêm
Chất nhầy trong rau đay có thể giúp chống lại các phản ứng viêm trong cơ thể nhờ chứa nhiều axit hữu cơ có ích như:
- Coumaric
- Hydroxybenzoic
- Ferulic
- Vanillic
Những hoạt chất trên đều đã được chứng minh về khả năng kháng viêm. Mặc dù dược tính của chúng không mạnh bằng thuốc tây nhưng bù lại, các chất này sẽ giúp bạn phòng ngừa và chống lại bệnh tật một cách tự nhiên, an toàn hơn so với tân dược.
Tham khảo thêm: Cây Cơm Nguội - Công Dụng Trị Bệnh Và Cách Dùng
Các món ăn bài thuốc từ cây rau đay
Ngoài việc sử dụng làm rau ăn hàng ngày, rau đay còn có thể bào chế ra nhiều món ăn bài thuốc giúp hỗ trợ điều trị bệnh tại nhà.
Trị nóng trong, táo bón, nhiệt miệng, giải nhiệt mùa hè
Hái lá và ngọn rau đay rửa sạch, cắt nhỏ đem nấu chung với cua đồng thành canh ăn hàng ngày trong bữa cơm. Bên cạnh đó, có thể kết hợp nấu canh rau đay chung với các nguyên liệu khác cũng có tác dụng tương tự như mướp, mồng tơi, củ khoai sọ… ăn vài ngày liền sẽ thấy hiệu quả.
Chữa phù thũng
Dùng 15 - 20g hạt rau đay. Đem sắc lấy nước đặc cho bệnh nhân uống khi còn nóng. Dùng thuốc kết hợp với đắp chăn để cơ thể vã mồ hôi ra thì trong người sẽ thấy nhẹ nhõm và bớt bị phù.
Trị cảm nắng nhẹ
Sắc hạt rau đay lấy nước uống khi còn nóng cho đến khi vã mồ hôi sẽ thấy đỡ
Điều trị chứng đổ nhiều mồ hôi, say nắng
Lấy 1 nắm lá rau đay rửa sạch, giã nát, lọc lấy nước uống. Phần bã đắp lên trán và lên người khoảng 20 - 30 phút.
Chữa hen suyễn
Dùng hạt rau đay sắc nước đặc uống khi lên cơn hen. Hoặc kết hợp hạt rau đay (giã nát) với xơ mướp (cắt nhỏ), cho cả hai vào ấm sắc với 300ml nước chia làm 2 lần uống trong ngày.
Chữa hồi hộp, đánh trống ngực, tim đập nhanh, khó ngủ
Chuẩn bị rau đay, mướp hương và rau mồng tơi mỗi loại 100g, 300g cua đồng xay. Cua đồng lọc lấy nước riêu, đem đun sôi rồi cho cả 3 thứ rau đã sơ chế vào. Nấu sôi khoảng 5 phút, nêm nếm gia vị dọn ra ăn nóng với cơm.
Trị bí tiểu, tiểu khó, tiểu buốt
Phối hợp thang thuốc gồm cây rau đay và mã đề mỗi vị 100g. Dùng dưới dạng sắc uống hoặc nấu canh ăn.
Chữa táo bón
Dùng rau đay sắc nước uống vài lần trong ngày thay cho trà. Hoặc có thể kết hợp rau đay với rau mồng tơi mỗi thứ 1 nắm nấu thành canh ăn liên tục 1 tuần liền sẽ giúp kích thích đi cầu đều đặn hơn.
Tham khảo thêm: Cây dành dành - Công dụng trị bệnh và các bài thuốc từ dược liệu
Điều trị bệnh lỵ mới phát
Hái 50g lá rau đay rửa sạch. Sắc lấy nước cô đặc chia uống 3 lần trong ngày
Điều trị bệnh tràn dịch màng phổi
Chuẩn bị thang thuốc gồm: Hạt rau đay, hạt bìm bịp, rễ cỏ tranh, hạt mã đề mỗi vị 8g, tỳ giải, thổ phục linh, bạch bộ, mộc thông mỗi vị 12g, ý dĩ 16g. Tất cả đem sắc với 700ml cho cạn còn 300ml. Chia 3 phần đều nhau uống vào buổi sáng, trưa, tối.
Điều trị ngộ độc do ăn cá
Hái 100g lá rau đay đem sắc chung với đường phèn. Uống liên tục nhiều lần để kích thích đào thải chất độc thông qua đường tiểu.
Chữa bệnh phù thũng cổ trướng
Chuẩn bị hạt cây rau đay, trần bì mỗi vị 12g, vỏ rễ dâu 24g, gừng tươi 3 lát mỏng. Hạt rau đay sao thơm, vỏ rễ dâu tẩm mật ong rồi cũng đem sao thơm. Đem tất cả sắc nước chia 2 lần uống.
Tham khảo thêm: Cây đậu săng có tác dụng gì cho sức khỏe, trị bệnh?
Những lưu ý khi sử dụng rau đay đạt hiệu quả cao
Để sử dụng rau đay đạt hiệu quả cao, cần lưu ý một số điểm quan trọng về cách chọn lựa, chế biến và liều lượng sử dụng. Điều này không chỉ giúp tối đa hóa giá trị dinh dưỡng mà còn phòng tránh các tác động không mong muốn đối với sức khỏe:
- Chọn rau tươi: Nên chọn rau đay còn tươi, xanh, không héo úa hoặc bị sâu bệnh, sơ chế sạch sẽ trước khi sử dụng.
- Lượng dùng vừa phải: Mỗi ngày chỉ nên ăn từ 50 - 100g rau đay để tránh gây đầy bụng, khó tiêu…
- Không nấu quá lâu: Để giữ được dinh dưỡng, không nên nấu rau đay quá lâu, chỉ nấu vừa chín tới.
- Kết hợp với thực phẩm khác: Rau đay có thể kết hợp với mồng tơi, cua, tôm… để tăng hương vị và giá trị dinh dưỡng.
- Tránh sử dụng khi bị tiêu chảy: Người bị tiêu chảy hoặc có vấn đề tiêu hóa nên hạn chế ăn rau đay vì có thể gây kích thích ruột.
- Phụ nữ mang thai nên tham khảo ý kiến bác sĩ: Rau đay có tính mát, nhưng việc sử dụng nên được tư vấn từ bác sĩ nếu bạn đang mang thai.
Cây rau đay có nhiều công dụng tuyệt vời, chúng rất dễ trồng và dễ chế biến thành nhiều món ăn ngon miệng. Việc đưa rau đay vào thực đơn hàng ngày không chỉ tốt cho sức khỏe mà còn góp phần làm đa dạng các món ăn gia đình.
Có thể bạn quan tâm:
- Đậu đỏ và những công dụng không ngờ cho sức khỏe
- 15 Công dụng của Đậu Đen cực tốt cho sức khỏe
