Lý là loại trái cây độc lạ ở miền Tây. Chúng có đặc điểm: thuộc họ mận, lá như mận nhưng hoa to rực rỡ hơn. Quả tròn, gần như hình cầu, có khi dạng quả lê. Cơm mềm xốp hơn trái mận, ngọt ngào và mùi thơm rất đặc biệt. Quả khi chín tới ưng phơn phớt hồng pha vàng cam trông rất đẹp. Hạt rời nên khi lắc nhẹ sẽ nghe thấy những tiếng lục cục bên trong. Mùa quả lý bắt đầu từ tháng 12 đến tháng 3 âm lịch.
Đây là loại quả độc lạ của miền Tây.
Xưa gia đình nào ở miền Tây cũng trồng cây lý để lấy quả ăn chơi. Song khi xã hội phát triển, ít ra đình trồng nên trái lý rất ít xuất hiện trên thị trường Việt Nam. Chị Hải Hà (29 tuổi, Bến Tre) cho biết: “Sở dĩ trái lý không được bày bán tràn lan trên thị trưởng bởi đây là cây trồng lâu năm và ra rất ít quả. Trồng hơn 10 năm mới đậu quả mà khi chín lại khó giữ gìn, khó chuyên chở và bảo quản.
Nhưng hai năm trở lại đây, loại quả này bỗng dưng được người ta biết đến rất nhiều. Từ đó trái lý “hot” hơn bao giờ hết. Bạn bè của mình biết quê mình trồng nên đã nhờ mình mua giùm rất nhiều dù giá của nó lên đến vài trăm nghìn/kg”.
Xưa gia đình nào ở miền Tây cũng trồng cây lý để lấy quả ăn chơi. Song khi xã hội phát triển, ít ra đình trồng nên trái lý rất ít xuất hiện trên thị trường Việt Nam.
Nhờ cơ duyên ấy, chị Hải Hà đã trở thành “tiểu thương” bán hoa quả độc lạ ở miền Tây trên mạng xã hội. Chị bảo đây đang là mùa của trái lý nên lượng người mua nhiều hơn bao giờ hết. Chị phải nhờ người thân đi khắp huyện để thu mua trái lý rồi vận chuyện lên Sài Gòn bán.
“Có ngày “trúng mánh”, mẹ mình cũng gom được vài chục cân trái lý. Mình đăng lên mạng chừng dăm ba phút là bán hết veo. Vì trái lý hiếm nên người dân bán với giá khá cao, sau đó mình vận chuyển lên thành phố cũng mất chi phí nhiều. Do đó mình rao bán với giá từ 300.000 - 400.000 đồng/kg, tùy loại quả”, chị Hải Hà nói.
Cơm mềm xốp hơn trái mận, ngọt ngào và mùi thơm rất đặc biệt.
Cũng theo chị Hải Hà, khách hàng của chị chủ yếu là dân sành ăn hoặc những người có tiền dám bỏ ra hàng trăm nghìn đồng để mua về vài quả dân dã này để ăn. Khi thưởng thức, người ta sẽ cảm nhận được hương vị thơm ngào ngạt mà không có bất cứ loại trái cây miền Tây nào có thể sánh bằng.
Không chỉ ăn ngon, trái lý còn là một vị thuốc quý hiếm dùng để chữa trị các bệnh về đường ruột. “Mình thấy mẹ mình kể rằng trái lý là thuốc quý trị đường ruột cực kỳ linh hiệu. Nếu bạn ăn uống không tiêu, bụng đau lâm râm chỉ cần dùng vài tría lý chín là phút chốc êm dịu ngày”, chị Hải Hà nói.
Tại Mỹ, Ấn Độ, Indonesia... đã xuất khẩu loại trái cây này. Họ gọi bằng cái tên vô cùng hay: táo hoa hồng. Nó được tả: “Mùi vị thơm ngon y như táo đỏ nhưng nước nhiều hơn, ngọt hơn mà không hề chua...”. Thậm chí có công ty chuyên bán nước ép trái lý.
